یعنی چی

معنای خیلی از اصطلاحات انگلیسی را در هیچ لغت‌نامه و قوطی هیچ عطاری نمی‌شود پیدا کرد.

اما یکی از بهترین سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که در این زمینه پیدا کرده‌ام، Urban Dictionary یا همان واژه‌نامه شهری است. اصطلاحاتی که به اصطلاح از کف خیابان پیدا می‌شود و کم‌کم در بین نوجوانان و جوانان باب می‌شود و راه خودش را به ادبیات باز می‌کند معمولاً مدت‌ها طول می‌کشد تا یک جا گردآوری شود اما وجود چنین سایت‌هایی می‌تواند جمع‌آوری آنها را سریع‌تر کند.

اوربان دیکشنری یا واژه‌نامه شهری معنای واژگان و عبارات عامیانه را در بر می‌گیرد. هر روز در سایت می‌توانید اصطلاح روز را بخوانید، به ترتیب حروف الفبا اصطلاحاتی را که می‌خواهید بیابید یا آن که برای افزایش دانش زبان انگلیسی صفحات سایت را ورق بزنید و مرور کنید.

اوربان دیکشنری سایت بسیار بزرگی است. خودتان هم می‌توانید در افزودن اصطلاحات تازه یاری‌گرش باشید. اصطلاحات فرستاده‌شده توسط ویراستاران داوطلب تنظیم  می‌شود و بازدیدکنندگان سایت به آنها امتیازمی‌دهند.

این سایت در موتورهای جست‌وجو هم خوب فهرست شده است. یعنی معمولا وقتی به دنبال معنای اصطلاحی در جایی مثل گوگل می‌گردید، این سایت یکی از نخستین سایت‌های پیشنهادی است.

اوربان دیکیشنری در سال ۱۹۹۹ توسط آرون پکهم وقتی که دانشجوی سال اول علوم کامپیوتر در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا بود، تأسیس شد و یک بار در سال ۲۰۱۱ به خاطر معنا کردن عامیانه واژه  Murk به دادگاه کشیده شده است.

اندرویدی‌های علاقمند به این سایت می‌توانند از اینجا اپلیکیشن رسمی را دریافت کنند. اما بر اساس این سایت اپلیکیشن‌های متعددی هم برای آی‌او‌اس و خانواده مک ساخته شده است که به نظر من این یکی بهتر از بقیه بود.

نمونه‌های فارسی چنین سایتی را قبلا اینجا معرفی کرده بودم: سایت‌های فارسی شهری و یعنی چی (که این دومی گویا در حال بازسازی است).

پ.ن: تلفظ درست Urban می‌شود یک‌چیزی شبیه به اربَن. فکر کردم اگر بنویسم اوربان راحت‌تر تلفظ می‌شود. یک جورهایی یاد واژه آکادمی افتادم که این روزها تلفظش در شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر به صورت عکدمی مد شده است.

خیلی وقت‌ها هشتگ یا برچسب‌هایی رو توی توییتر می‌بینیم که معناشون رو متوجه نمی‌شیم. یکی از وب‌سایت‌های خوبی که یک جورهایی واژه‌نامه هش‌تگه، سایت tagdef هست.

این سایت به طور خودکار برچسب‌های روز رو فهرست می‌کنه و ملت می‌تونن معنای این اصطلاحات رو برای باقی مردم بنویسند. اگه در بقیه با معانی نوشته‌شده موافق باشند، می‌تونن امتیاز مثبت بهش بدن و اگه مخالف باشند، امتیاز منفی.

هشتگ‌های مربوط به هشتگی که دنبال معناش هستید هم زیرش نوشته می‌شه تا بتونید معناش رو بیشتر درک کنید.

توضیح بیشتری هم نمیشه درباره این سایت داد. همینی که هست! واقعاً چرا باید به این مطلب آب ببندم؟

واژه‌های خیابانی، همون طور که از اسمش پیداست، به اصطلاحاتی گفته می‌شه که نه توی کتاب بلکه در زبان محاوره در واقع کف خیابون به کار برده می‌شه. به چنین زبونی می‌گن زبان مخفی. نوعی زبان رمزگونه که به وسیله گروه‌های مختلف شامل جوانان، نوجوانان، سارقان (و سایر مجرمان) و … به منظور پیشگیری از درک دیگران استفاده می‌شه.
چند سال پیش یعنی سال ۱۳۸۲ سیدمهدی سمائی کتابی رو منتشر کرد با نام «فرهنگ لغات زبان مخفی» که به سرعت نایاب شد و بعدها هم اجازه تجدید چاپ بهش ندادند. محتوای این کتاب شامل واژه‌هایی بود که اون موقع از نقاط مختلف شهر و بین جوون‌ها جمع‌آوری شده بود.

یکی دو سالی بود که از عمر وبلاگ‌نویسی می‌گذشت. جایی که خیلی از این واژه‌ها داشت از زبان به متن می‌اومد و به اصطلاح مکتوب می‌شد. همون سال بود که هفته‌نامه چلچراغ هم پا به دکه‌های روزنامه گذاشت. مجله‌ای که از این اصطلاحات زیاد استفاده می‌کرد. حالا این موضوع یک مبحث جامعه‌شناسی داره و ایجاد چنین زبانی و مرسوم شدنش در طول تاریخ معانی خاصی داره که من فقط چند تا مقاله کونتاه درباره‌ش خوندم و در باز کردنش در تخصص من نیست.

یادم هست سید ابراهیم نبوی هم دوره‌ای مهمان زندان بود و بعد از این که آزاد شد، شروع به چاپ ستونی کرد با محتوای لغت‌نامه زندان (دقیقاً یادم نیست توی چه روزنامه‌ای بود). اون جا هم می‌شد اصطلاحات مشابه رو دید. از این دست کتاب‌ها چند نمونه دیگه هم منتشر شد. از جمله «فرهنگ اصطلاحات جوانان» از مهشید مشیری و«مردم‌شناسی اصطلاحات خودمانی» و «مردم‌شناسی ارتباطات خودمانی» نوشته محمود اکرامی. به این فهرست می‌شه فرهنگ لغات عامیانه محمدعلی جمالزاده، فرهنگ عوام میرقلی امینی، «کتاب کوچه» احمد شاملو، «فرهنگ فارسی عامیانه» ابوالحسن نجفی و حتی بخش‌هایی از لغات کتاب «فرهنگ جبهه» سید مهدی فهیم رو اضافه کرد و البته کتابی که مرتضی احمدی منتشر کرده به نام «فرهنک بر و بچه‌های ترون».

اما بعد از این که یکی دو تا از تالارهای گفت‌وگو مباحثی رو برای جمع‌آوری چنین اصطلاحاتی راه‌اندازی کردند، سر و کله یه سایت پیدا شد که به طور آنلاین و بدون سانسور فرهنگ لغاتی رو با این محتوا میزبانی کرد. واژه‌نامه خیابانی «یعنی چی؟» برای من همیشه تازه بوده. هر وقت که سری به این سایت می‌زنم، کلی اصطلاحات تازه رو می‌بینم که اضافه شده و طبیعیه که خیلی از این واژه‌ها برای عده‌ای ناخوشایند باشه.

اخیراً سایت مشابه دیگه راه‌اندازی شده به نام «فارسی شهری» که همین کار رو انجام می‌ده و نسبت به سایت «یعنی چی؟» یک سری امکانات دیگه مثل موافقت یا مخالفت کاربران سایت با معنای ارائه شده داره.

چنین وب‌سایت‌هایی به طور مشخص از روی عشق و علاقه تشکیل می‌شن و اونهایی که چنین چیزهایی راه می‌اندازند به نظرم تاریخ رو از سطح کوچه و بازار ثبت می‌کنن. یک جور تاریخ شفاهی که از زبون راویان حقیقی گفته می‌شه نه رسانه‌ها و به شدت هم به واقعیت نزدیکه.