واژههای خیابانی، همون طور که از اسمش پیداست، به اصطلاحاتی گفته میشه که نه توی کتاب بلکه در زبان محاوره در واقع کف خیابون به کار برده میشه. به چنین زبونی میگن زبان مخفی. نوعی زبان رمزگونه که به وسیله گروههای مختلف شامل جوانان، نوجوانان، سارقان (و سایر مجرمان) و … به منظور پیشگیری از درک دیگران استفاده میشه.
چند سال پیش یعنی سال ۱۳۸۲ سیدمهدی سمائی کتابی رو منتشر کرد با نام «فرهنگ لغات زبان مخفی» که به سرعت نایاب شد و بعدها هم اجازه تجدید چاپ بهش ندادند. محتوای این کتاب شامل واژههایی بود که اون موقع از نقاط مختلف شهر و بین جوونها جمعآوری شده بود.
یکی دو سالی بود که از عمر وبلاگنویسی میگذشت. جایی که خیلی از این واژهها داشت از زبان به متن میاومد و به اصطلاح مکتوب میشد. همون سال بود که هفتهنامه چلچراغ هم پا به دکههای روزنامه گذاشت. مجلهای که از این اصطلاحات زیاد استفاده میکرد. حالا این موضوع یک مبحث جامعهشناسی داره و ایجاد چنین زبانی و مرسوم شدنش در طول تاریخ معانی خاصی داره که من فقط چند تا مقاله کونتاه دربارهش خوندم و در باز کردنش در تخصص من نیست.
یادم هست سید ابراهیم نبوی هم دورهای مهمان زندان بود و بعد از این که آزاد شد، شروع به چاپ ستونی کرد با محتوای لغتنامه زندان (دقیقاً یادم نیست توی چه روزنامهای بود). اون جا هم میشد اصطلاحات مشابه رو دید. از این دست کتابها چند نمونه دیگه هم منتشر شد. از جمله «فرهنگ اصطلاحات جوانان» از مهشید مشیری و«مردمشناسی اصطلاحات خودمانی» و «مردمشناسی ارتباطات خودمانی» نوشته محمود اکرامی. به این فهرست میشه فرهنگ لغات عامیانه محمدعلی جمالزاده، فرهنگ عوام میرقلی امینی، «کتاب کوچه» احمد شاملو، «فرهنگ فارسی عامیانه» ابوالحسن نجفی و حتی بخشهایی از لغات کتاب «فرهنگ جبهه» سید مهدی فهیم رو اضافه کرد و البته کتابی که مرتضی احمدی منتشر کرده به نام «فرهنک بر و بچههای ترون».
اما بعد از این که یکی دو تا از تالارهای گفتوگو مباحثی رو برای جمعآوری چنین اصطلاحاتی راهاندازی کردند، سر و کله یه سایت پیدا شد که به طور آنلاین و بدون سانسور فرهنگ لغاتی رو با این محتوا میزبانی کرد.
واژهنامه خیابانی «یعنی چی؟» برای من همیشه تازه بوده. هر وقت که سری به این سایت میزنم، کلی اصطلاحات تازه رو میبینم که اضافه شده و طبیعیه که خیلی از این واژهها برای عدهای ناخوشایند باشه.
اخیراً سایت مشابه دیگه راهاندازی شده به نام «فارسی شهری» که همین کار رو انجام میده و نسبت به سایت «یعنی چی؟» یک سری امکانات دیگه مثل موافقت یا مخالفت کاربران سایت با معنای ارائه شده داره.
چنین وبسایتهایی به طور مشخص از روی عشق و علاقه تشکیل میشن و اونهایی که چنین چیزهایی راه میاندازند به نظرم تاریخ رو از سطح کوچه و بازار ثبت میکنن. یک جور تاریخ شفاهی که از زبون راویان حقیقی گفته میشه نه رسانهها و به شدت هم به واقعیت نزدیکه.
بدون دیدگاه! نخستین کسی باشید که دیدگاهی مینویسد.