ماه: نوامبر 2006

هفته‌نامه چلچراغ– شاید یکی از مواردی که به همراه فلسفه کمونیسم به مجامع راه یافت، استفاده از سیستم زندگی اشتراکی بود. همه چیزها مال همه هست. همان طور که از نام این گرایش فکری پیداست، شاید این ساده‌ترین تعبیری باشد که در ذهن عامه شکل گرفته است. اما جدای همه اینها به نظرم رسد که این روزها چقدر مفهوم اشتراک تغییر کرده است. تا پیش از این اگر می‌خواستیم یک وسیله شخصی را با دیگران به اشتراک بگذاریم، در حقیقت کمی از حق خود می‌گذشتیم و بخشی از آن را به دیگران می‌بخشدیم. من اگر کتاب یا فیلمی داشتم که در آن با کسی مشترک می‌شدم، پیه آن را به تن خود می‌مالیدم که ممکن است زودتر شاهد فرسودگی یا خرابی آن باشم. شیء مورد نظر با سرعتی دو برابر به مرگش نزدک می‌شد چرا که استفاده‌کنندگانش دو برابر شده بودند.
وبگردی که می‌کردم، دیدم که تعداد سایت‌ها و نرم‌افزارهای اشتراک فایل و اشتراک لینک و اشتراک هر چیز دیگر چقدر زیاد شده. سرت را به هر طرف که می‌چرخانی، می‌خوری به پست یک نوع اشتراک از نوع خفنش. طرف کتاب می‌نویسد، توی وبلاگش پست می‌گذارد، لینک جالب پیدا می‌کند، آهنگ می‌سازد و روی اینترنت پرتابش می‌کند تا برود و برسد به ته اینترنت. خلی راحت هم می‌گوید این محصول را من تولید کرده‌ام. استفاده برای عموم آزاد است. غمش هم نیست که از کیفیتش کم شود یا فرسودگی دمار از روزگارش در بیاورد. چرا؟ برای این که مفهوم اشتراک با کپی یکی شده. یعنی این که اشتراک‌های دیجیتالی یک نوع همانندسازی هستند در تیراژ n. کتاب الکترونیکی‌ای که نوشته‌ای یا آهنگی که ساخته‌ای را اگر به اشتراک بگذاری، می‌فهمی که کلونینگ یعنی چه. همان که این روزها در ژنتیک اسمش را چپ و راست می‌شنویم. همان که ساده‌اش می‌شود کپی مطابق اصل یک موجود زنده. یعنی کپی دیجیتالی. کتاب یا آهنگ تو هم دقیقاً به صورت کلونینگ تکیثر می‌شود و در اختیار دیگران قرار می‌گیرد.
پدیده اشتراک فایل یا اشتراک‌های مشابه بسیار محبوب است اما در کنار خود حامل مشکلی‌ست که بارها با آن برخورد کرده‌ایم: کپی‌رایت! اشتراک فایل به نوبه خود تنها وقتی اخلاقی است که صاحب واقعی آن اثر یا محصول اجازه آن را صادر کرده باشد. اگر این طور است، راحت باشید. نه تنها از آن استفاده کنید، بلکه به دیگران هم بدهید تا به قولی حالش را ببرند. چون که سیستمش اشتراکیه!

به نظر شما امضای پای این آگهی تسلیت که برای استاد بیات در روزنامه ایران روز سه‌شنبه ۷/۹/۸۵ درج شده، آشنا نمی‌زنه؟ شاید هم تشابه اسمیه. چه می‌دونم!

چشم‌هایم را که می‌بندم، کلی توپ بنفش و یشمی و خاکستری توی چشمخانه‌ام بالا و پایین می‌پرند. می‌لولند میان هم و به یکدیگر تنه می‌زنند و می‌خورند به دیواره‌ها و دوباره برمی‌گردند. لابد عوارض نگاه کردن زیاد به مانیتور است این چیزها. این ترم کلاس زبانم را هم فردا تمام می‌کنم و می‌روم ترم بعدی و لابد کلی ذوق‌مرگ می‌شوم که انگلیسی‌مان دارد خدا می‌شود. گاهی که برای خودم خواب انگلیسی می‌بینم اعتماد به نفسم دچار دوپینگ خوش‌بینانه‌ای می‌شود و همین که لای ۴ تا روزنامه مثل گاردین را باز می‌کنم، به این نتجه می‌رسم که حالا حالاها باد بروم انگلیسی بچرم. دیشب محض تنوع رفتم سراغ یکی از شماره‌های تابستان روزنامه مترو چاپ لندن که به همراه چند تا روزنامه دیگر از سیما و لارا گرفته بودم. به نظرم بخش آگهی‌ها از همه بانمک‌تر بود و مطالب خواندنی‌تری داشت. این هم یکی از آگهی‌های استخدام خواندنی‌اش. چه کنم دیگر بگذارید به حساب ندید بدید بودن من:

ادامه

دلم را به چه خوش کرده‌ام؟ دنیای ما دنیای محکمی نیست. پایت را روی هر چیزی که بخواهی بگذاری، ممکن است لق بزند و ویران شود. باور کن همین هست ها. حالا می‌خواهی مهندس باشی، دکتر باشی یا روزنامه‌نگار. ممکن است فردا صبح که بیای سر کارت، یک هو ببینی که ورشکست شده‌اند. ممکن است سر ماه که می‌روی حسابداری تا حقوقت را بگیری، ببینی که بی‌هوا حقوقت نصف شده است. همینی هست که هست! تا زمانی که قدرت دست یکی دیگر هست تو خلع سلاحی. کسی هم حمایتت نمی‌کند. ای بابا چه هذیان‌هایی را دارم برایت قرقره می‌کنم. خودت که بهتر می‌دانی. شاید تنه‌ات به تنه یکی از همین آدم‌ها خورده باشد که تا کارشان می‌افتد توی سرازیری، همه چیز یادشان می‌رود.
خبر؟ خبر می‌خواهی؟ باشد برات می‌گویم. رفتم کارت عضویت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را گرفتم. بعدش هم رفتم سراغ فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران. هر دو کارت توی جیبم هست و مانده‌ام که بگذارمش روی کدام کوزه که آبش را بخورم. باز هم خبر می‌خواهی؟ رفتم پیش سعید ابوطالب. همین دیشب. برای مصاحبه درباره اوضاع فیلترینگ و محدودیت سرعت اینترنت و جریان ماهواره و سایر قضایا. آدم باحالی هست این خبرنگار سابق و نماینده مجلس فعلی. باید امشب بنشینم و پیاده‌اش کنم. به گمانم جالب شده باشد این مصاحبه. بعد از چاپ، کاملش را می‌گذارم همین جا. چی؟ از این خبرها هم خوشت نیامد؟ از نثرم حالت به هم می‌خورد؟ خودمانی نیست لابد! خوشم می‌آید. دوست دارم این مدلی بنویسم چند وقت. تلفن خانه‌ام یک طرفه شده. هشتاد هزار تومن به خاطر استفاده مداوم از اینترنت. چه کنم دیگر ای دی اس ال سمت ما نمی‌آید! تلفن را وصل نمی‌کنم. خودم را جریمه کنم؟ لابد می‌کنم دیگر. همین جوری مازوخستی‌وار! الآن توی مغزم دارند آب هوج می‌گیرند. چند صد کیلو نق دارم. بی‌خیال.
تو بگو چه خبر؟

بعضی وقت‌ها دوست دارم خودم را به تنهایی مهمان کنم و کمی برای خودم دل بسوزانم. از نظر تو اشکال ندارد گاهی هم خودم را برای خودم لوس کنم؟ حق بده به من که دوست دارم تنها راه بروم برای خودم. مثل دیشب که میدان گل‌ها تا ونک را پیاده گز کردم. بیشتر شبیه کوه‌نوردی بود با این پیاده‌روهای کنده‌کاری شده. خب حتماً تأیید می‌کنی که نوشتن در حال راه رفتن خط آدمی را چقدر خرچنگ قورباغه می‌کند. گرچه زیاد هم مهم نیست. مهم این است که هر چه می‌آید روی پشخوان ذهنم، خالی کنم. می‌دانی یک جور تخیله هست دگر. بگذار یکی دیگر از کشفیاتم را با تو در میان بگذارم. اگر فکرت را توی مغزت نگه داری و هی نشخوار کنی، دچار مغزپیچه حاد می‌شوی. مغزپیچه زیاد هم بیماری پیچده‌ای نیست. خیلی هم فرآیند ساده‌ای دارد. اما بر خلاف فرآیند تولدش، نتیجه‌اش خیلی دردناک است. بدتر از دلپیچه‌های که مجبور به تحملشان هستی مخصوصاً وقتی که هیچ آبریزگاهی دم دستت نیست.
وقتی رودل می‌کنی (سخت نگیر همان دلپیچه را می‌گویم)، بهترین کار این است که محتوایش را خالی کنی. آن هم دو راه بیشتر ندارد. یا انگشت می‌اندازی ته حلقت یا مسهل می‌خوری و از جای نه‌بهترت جهاز هاضمه‌ات را خالی می‌کنی توی خلاب!
این جمجمه استخوانی هم چیزی شبیه شکمبه است. از لحاظ ظاهری که بزرگ و کوچک بودن و فرمش کلی تأثیر دارد توی تیپ و قیافه آدمی. از لحاظ وجودی هم همین طور. فقط تفاوتش در این است که وقتی ما مغزپیچه می‌گیریم، نمی‌دانم چه مسهلی بخوریم یا انگشتمان را بندازیم کجای جمجمه‌مان که تخلیه شود. به نظر من همه‌اش به خاطر این است که وقتی شکم‌پیچه داری، مغزت فرمان می‌دهد که هر چه توی شکمت هست، بریز بیرون و خلاص شو. اما وقتی مغزپیچه داری، شکم حتی اگر بتواند به مغز هم فرمان دهد به جایی نمی‌رسد. آخرش هم می‌گویند طرف از روی شکمش تصمیم گرفت و به طرز ناعادلانه‌ای از حق کنترل شکمی می‌گذرند.

اصولاً در کشور ما برای کسب حقوق مصرف‌کنندگان نمی‌توان کار خاصی انجام داد. اما این روزها کاربران ناراضی یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت به نام داتک یک وبلاگ تأسیس کرده‌اند و به طور خاص نارضایتی خود را در این زمینه اعلام کرده‌اند. کاربران شاکی مدعی هستند که این آی اس پی به تعهدات خود عمل نکرده و سرعتی کمتر از میزان فروش عرضه می‌کنند. این وبلاگ در روزهای نخست، بازدیدکنندگان زیادی پیدا کرد و لینک‌های متعددی که به این وبلاگ داده شده، باعث شده تا بمب گوگلی جدیدی ایجاد شده و جست‌وجو با نام آی اس پی مذکور، وبلاگ مورد نظر را در رتبه دوم قرار دهد. البته از قرار معلوم کشمکش میان مخالفان و موافقان شرکت این روزها ادامه دارد. شرکت مذکور با ثبت دامنه جدید و نبرد لینکی، سعی دارد تا رتبه سایت‌های خود را در موتور جست‌وجو ارتقا دهد و در عین حال وبلاگ مورد نظر را به صفحات بعدی نتیجه جست‌وجو براند. صفحه آی اس پی داتک هم در ویکی‌پدا به جبهه دیگری برای مبارزه تبدیل شده و صفحه‌ای هم برای جمع‌آوری امضا در اعتراض به عملکرد داتک ایجاد شده است.
خلاصه این که بازار این دعوا این روزها بد جوری داغ است به نحوی که جریانش ممکن است سر از تلویزیون در آورد. این نمونه اعتراض در جهت احقاق حق می‌تواند نمونه خوبی از اعتراض باشد برای شمایی که از یک سرویس ناراحتید.

چه می‌شود گاهی، نگاهی باشم؟ نگاه که نه شاید اتفاقی؟ این روزها گاهی دلم غنج می‌رود گاهی گیج می‌رود و پیچ می‌خورد. از یک باران، یک فیلم، یک خواهش، یک فحش دلم می‌گیرد. می‌دانی چیست؟ می‌خواهم یک چل‌تکه درست کنم از اتفاقات هر روزه. خوب و بد. بعد بگذارمش کنار شومینه و لم بدهم رویش و بنویسمشان. اه چرا این زمستان لعنتی شروع نمی‌شود؟ چرا برف نمی‌آید؟ این پاییز لعنتی را دوست ندارم. حالا هر چقدر که می‌خواهی فحشم بده و بگو که نمی‌فهمم. پاییز قشنگ است و رنگی است و فلان است و بهمان است. چه فایده دارد وقتی پر است از خبرهای متوسط؟ خبرهای متوسط را خودم چند باری برات تعبییر کردم به گمانم. خبرهایی که نه این طرفند و نه آن طرف. خاصیتشان به طرز احمقانه‌ای میانه است. نه قلیایی هستند و نه اسیدی. چیزی همان وسط. مثل رنگ خاکستری خنثا! امسال هم این فصل خنده‌دار شده است. از نوع تلخش البته. و به همان مسخرگی و مزخرفی. همه چیزش متوسط است. لباس پوشیدن‌هاش هم. توی خیابان ولی‌عصر. با آن پیاده‌روهای کنده‌کاری شده فعلی. با آن همه آدم تکراری. با لباس‌های خنده‌دار. با بارانی‌ها که ترس از خیس شدن دارند و تی‌شرت‌های که هنوز از تابستان به یادگارند و بلاتکلف.
این انتظاری که می‌کشم پشت چراغ قرمز توی این شب‌ها کلافه‌کننده‌تر از قبل شده است. حتی بدتر از ظهرهای داغ تابستان. این روزها عقب ماشین‌های مسافرکش که می‌نشینی هر کس به یک سمت خیره شده است. هر کسی به شیشه نزدیک‌ترش و فاصله‌ها به طرز مجدانه‌ای حفظ می‌شوند. اسپاسم دایمی عضلات برای این که خدای ناکرده حرام و حلال با هم قاطی نشوند.

ادامه

گزارشگران بدون مرز از ٧ تا ٨ نوامبر برگزار می‌کند. با بسیج همگانی سانسور را به عقب برانیم. ما همگان را فرا می‌خوانیم که از روز ٧ نوامبر (١۶ آبان) ساعت ١١ تا چهارشنبه ٨ نوامبر (١٧ آبان) با پیوستن به ما بر روی سایت گزارشگران بدون مرز علیه سانسور مبارزه کنند. هم اکنون در سراسر جهان ۶٠ وب نگار معترض فقط برای آنکه بر روی اینترنت عقیده خود را بیان کرده‌اند، در زندان به سر می‌برند. آنچه که در بسیاری از کشورهای جهان امری آسان و آزاد محسوب می‌شود در ١٣ کشور جهان ممنوع است. در چین در مصر و در تونس ابراز عقیده در وبلاگ و یا بر روی سایت می‌تواند به زندانی شدن منجر گردد. برای نپذیرفتن سانسور و حساس کردن افکار عمومی گزارشگران بدون مرز برای اولین بار دعوت به تظاهراتی بزرگ بر روِی اینترنت می‌کند. ما و همگان، کاربران، وبلاگ‌نویسان، روزنامه‌نگاران، دانشجویان و… را دعوت می‌کینم با یک کلیک ساده سانسور را محکوم کنند. (برای شرکت در این تظاهرات اینجا کلیک کنید).

ادامه