زیگزاگ– نمایشگاه کتاب پس از مناقشه‌ای طولانی بر سر مکان آن با حال و هوایی متفاوت از سال‌های گذشته برگزار شد.
اردیبهشت ماه در تهران، همیشه همراه بوده است با نمایشگاه بین‌المللی کتاب و مطبوعات. سال‌های قبل محل برگزاری این دو نمایشگاه که تقریباً همزمان برگزار می‌شدند، جایی به غیر از محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران نبود. اما امسال، مکان برگزاری مناقشه‌ای را برانگیخت که حتی پیش از افتتاح این رویداد فرهنگی، رسانه‌ها را تحت تأثیر قرار داد و خبرساز شد. وزارت ارشاد اسلامی، اصرار داشت که نمایشگاه بیستم کتاب در مصلای تهران برگزار شود. حال آن که بسیاری دیگر با این امر موافق نبودند و این مسأله در کنار اعتراض به وضعیت صدور مجوز برای کتاب‌ها، باعث تحریم نمایشگاه از سوی تعدادی از ناشران شد.
ضیافت شام وزارت ارشاد و دعوت از ناشران عصیان‌گر، عاقبت باعث شد تا آنها در نمایشگاه شرکت کنند. اما حتی با وجود این تفاهم دیر هنگام، حال و هوای نمایشگاه امسال حکایتی متفاوت از دوره‌های پیشین داشت. نمایشگاه بیستم کتاب سرانجام، چنان که مسؤولان وزارت ارشاد می‌خواستند، در مصلی تهران افتتاح شد؛ فضای بازی که جابه جا با حفاظ‌های پلاستیکی و پارچه‌ای پوشانده شده است. در همان آغاز کار، باران بهاری باعث شد تا بخش‌هایی از نمایشگاه زیر آب برود و خسارت‌هایی به تعدادی از ناشران وارد شود.
وقتی از در شمالی به نمایشگاه وارد می‌شویم، نخستین چیزی که با آن برخورد می‌کنیم، کیوسک‌های برزنتی اطلاع‌رسانی است که نقشه‌های نمایشگاه را پخش می‌کنند. اولین مشکل از همین نقطه آغاز می‌شود. هیچ گونه تابلوی راهنمایی در طول مسیر به چشم نمی‌خورد و استفاده از نقشه بستگی تمام به هوش استفاده‌کننده و حس جهت‌یابی‌اش دارد؛ عاملی که باعث سردرگمی بسیاری از بازدیدکنندگان مصلای تهران است. بر خلاف دوره‌های پیشین نمایشگاه، اثری از تابلوهای بزرگی نیست که حاوی فهرست انتشارات به تفکیک سالن‌ها بودند و هر چه چشم می‌گردانی، باجه‌های اطلاع‌رسانی را هم نمی‌بینی که سال‌های قبل، با استفاده از امکانات کامپیوتری می‌توانستند به پرسشگران بگویند که کدام کتاب یا کدام ناشر را می‌توان کجا پیدا کرد. البته امکان جست‌وجوی کتاب در سایت نمایشگاه موجود است اما دردی را دوا نمی‌کند.
«اتحادیه ناشران دانشگاهی پیش از برگزاری نمایشگاه کتاب به وزارت ارشاد اعلام کرده بود که مصلی مکان مناسبی برای برگزاری نمایشگاه نیست. با این حال وزارت ارشاد بر برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلی پافشاری کرد و این وضعیت نابسامان پیش آمد. – غلامحسین مراقبی، کارشناس انتشارات دانشگاه تهران در گفتگو با خبرگزاری میراث فرهنگی»
دکه‌های تغذیه و نوشیدنی که شاخصه نمایشگاه‌های تهران بودند، هیچ جا نیستند. جز کانتینری که نوشابه‌های یک شرکت را عرضه می‌کرد، چیزی برای نوشیدن نمی‌یابی و خبری از کیوسک‌های تلفن و تابلویی که حداقل تو را به یک دستشویی عمومی راهنمایی کند، نیست. درختانی که فضای سبز را آراسته اند، تازه سال و کم ارتفاع هستند و بسیاری از سازه‌ها و بناها هنوز فاصله زیادی تا تکمیل دارند.
جز یک دالان بسیار طولانی با سقف گچکاری که رویشان طرح‌های اسلیمی رنگی نقاشی شده است و متشکل از چند سالن است، سایر سالن‌ها دیواره‌هایی از جنس گونی‌های پلاستیکی آبی‌رنگی و برزنت دارند، که فضا را بیشتر به یک کارگاه ساختمانی یا بازار محلی شبیه کرده است تا یک نمایشگاه فرهنگی بین‌المللی. ضمن آن که همین مصالح و مواد در کنار حجم کاغذی کتاب‌ها، قابلیت زیادی برای آتش‌سوزی دارند که می تواند منجر فاجعه‌ای مشابه آتش‌سوزی مسجد ارگ تهران شود.
سیستم تهویه مطبوع، محلی از اعراب ندارد و تا پایان روز نخست، بخش بزرگی از نمایشگاه فاقد تجهیزات و سیستم تأمین نور بود. وسیله‌ای به نام سطل زباله در نمایشگاه نیست. به همین علت مشاهده مناظری از فضای مصلی که آکنده از کیسه‌های زباله هستند، دور از انتظار نیست.
استراحتگاه؟ شوخی می‌کنید. دریغ از یک نیمکت یا صندلی که بتوان لختی روی آن آسود. بازدیدکنندگان خسته که بسیاری از آنها برای یافتن ناشر مورد نظرشان بارها به دور محوطه چرخیده‌اند، تنها می‌توانند روی پله‌ها کمی استراحت کنند یا روی موکت برخی غرفه‌های خالی بنشینند و البته برای حفاظت چمن‌های محوطه، سیستم آبیاری قطره‌ای، ترفند مناسبی است که پاهای خسته را از آسودن روی چمن باز می‌دارد.
شکی نیست که مصلای تهران در صورت تکمیل، مکان مناسبی برای عبادت و انجام مراسم و فرایض دینی است اما به نظر می‌رسد از استانداردهای لازم برای برگزاری یک نمایشگاه در اندازه‌های بین‌المللی برخوردار نیست. با این حال اصرار وزارت ارشاد برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب در چنین مکانی تعجب بسیاری از بازدیدکنندگان را برانگیخته است.
در همین زمینه:
– افتضاحی به نام بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران!
– در جست‌وجوی نمایشگاه ازدست‌رفته!
– غرفه‌های نمادین برای حضور رئیس‌جمهور
– نمایشگاه کتاب
– گزارش نمایشگاه کتاب – ۱
– ناشران پزشکی کار در نمایشگاه کتاب را تعطیل کردند
– امسال اصلاً از نمایشگاه لذت نبردم
– سرگشته در غربت ادبیات!
– اطلاع‌رسانی ضعیف، بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب را سردرگم کرده است
به شلوغی پارسال هست؟
در سال همین یه نمایشگاه خوب برگزار می‌شد که اونم گند زدن بهش!
از مسؤولین انتشارات شوکا تقاضا دارم که رمان پیچش را در نمایشگاه بیست و دوم بیاورند تا من بتوانم این کتاب را امسال بدست آورم