خبر به سرعت در شبکه‌های اجتماعی پیچید: «دانش‌آموز ۱۰ ساله‌ای که در سانحه آتش‌سوزی دچار سوختگی شده بود، امروز به دلیل شدت سوختگی در بیمارستان جان سپرد.»
چنین خبر دلخراشی وقتی به شبکه اجتماعی فراگیری چون فیس‌بوک می‌رسد، به سرعت تکثیر می‌شود. بسیاری از کاربران این خبر را بارها به اشتراک گذاشته و به اصطلاح Share می‌کنند. اما کلیک بر واژه لایکِ زیر این خبر، دقیقاً به چه معناست؟ آیا نمایان‌گر این است که کاربر از آن خوشحال است یا نشان‌دهنده اهمیت آن است؟
بنابر تعریفی که فیس‌بوک ارائه داده است، “لایک” راهی برای ارائه بازخورد مثبت یا ارتباط با مسائلی است که به آنها اهمیت می‌دهیم. شما می‌توانید نوشته یک دوست را لایک بزنید تا به او بازخوردی داده باشید یا صفحه‌ای را لایک بزنید تا با آن در ارتباط باشید. در عین حال امکان لایکِ یک آگهی هم در فیس‌بوک وجود دارد.
طبق این تعریف، کلیک روی لایکِ زیر نوشته یک دوست، راه ساده‌ای برای نشان دادن این است که از آن لذت برده‌اید، بدون آن که نظری زیرش نوشته باشید. اما اگر نظر کسی را لایک می‌زنید به معنای آن است که به آن توجه کرده‌اید.
فیس‌بوک می‌گوید وقتی ویدئوی دوستتان را لایک می‌زنید:
- نشان‌دهنده این است که آن ویدئو را پسندیده‌اید.
- نوشته‌ای روی تایم‌لاین شما مبتنی بر پسندیدن این ویدئو منتشر می‌شود.
- دوستتان آگاه می‌شود که ویدئوی او را پسندیده‌اید.
شخصیت‌ها، نشان‌های تجاری، صاحبان کسب و کار، سازمان‌ها و رسانه‌ها می‌توانند صفحه‌ای اختصاصی در سایتی چون فیس‌بوک برپا کنند. اما لایک یک “صفحه” به چه معناست؟
فیس‌بوک می‌گوید وقتی صفحه، آگهی یا نوشته‌ای خارج از فیس‌بوک را لایک می‌کنید، یک ارتباط ایجاد کرده‌اید. روی دیوارتان این لایک اطلاع‌رسانی می‌شود و اسمتان ممکن است روی صفحه مورد نظر یا در کنار آگهی یا در اپلیکیشن‌های ویژه فیس‌بوک ظاهر شود. به علاوه، به‌روزرسانی‌های صفحه‌ای که لایک زده‌اید در خبرمایه (News Feed) شما پدیدار خواهد شد.
پیش از ایجاد دکمه “لایک” توسط فیس‌بوک، کاربران روی عبارتی کلیک می‌کردند که از آنها می‌خواست یک “طرفدار”باشند اما این سایت پس از بررسی واکنش‌ها و بازخوردهای به دست آمده از کاربرانش، به این نتیجه رسید که بهتر است واژه Fan یا طرفدار را با Like جایگزین کند که مفهوم “پسندیدن” را همراه خود دارد. از نظر فیس‌بوک “لایک” مفهومی سبک‌تر از واژه پیشین دارد و راه استانداردی برای ارتباط با افراد، چیزها و موضوعاتی است که کاربران به آنها علاقمندند.
لایک، آنلایک، دیسلایک
شاید یکی از نقاط ضعف فیس‌بوک این باشد که امکان پسندیدن (Like) یا باز پس‌گیری آن (Unlike) وجود دارد اما گزینه‌ای برای نپسندیدن (Dislike) موجود نیست. به عبارت دیگر واکنش شما یا مثبت (پسندیدن) است یا بی‌تفاوت (پس گرفتن پسندیدن) و هیچ حالتی برای وضعیت منفی (نپسندیدن) در نظر گرفته نشده است.
چرا برخی پسندیدن را نمی‌پسندند؟
واژه‌ای چون “لایک” گستره‌ای از مفاهیم را در بر می‌گیرد. لایکِ یک خبر می‌تواند معنایی چون موافقت با محتوای موجود در آن، خوشحالی از آن اتفاق، تأیید کاربری که این خبر را مهم دانسته، مهر تأییدی بر درستی خبر یا موارد دیگری باشد.
در بسیاری از موارد نمی‌توان سیاه یا سفید با موضوعات برخورد کرد. دکمه لایک تک‌وضعیتی است و درجه‌بندی ندارد.
در چنین وضعیتی، کلیک روی واژه لایک، تنها یک کُنش نیست. ممکن است شما مثلاً چای دوست داشته باشید اما آب‌سیب را بیشتر بپسندید. کنش شما در هر دو مورد با امکانات موجود فیس‌بوک تنها یک لایک خواهد بود. کسی نمی‌تواند از روی لایک‌های شما تشخیص دهد که کدام را بر دیگری ترجیح می‌دهید.
یکی از امکانات فیس‌بوک برای سازمان‌ها، شخصیت‌ها، صاحبان کسب و کار و موارد مشابه این است که می‌توانند یک صفحه رسمی برای خود ایجاد کنند.
لایکِ یک صفحه می‌تواند کمی پیچیده‌تر از لایک یک نوشته باشد. یکی از راه‌ها برای این که بتوانید اخبار موجود در یک صفحه را دنبال کنید تا به طور خودکار در تایم‌لاین یا خبرمایه‌تان ظاهر شود، لایک آن صفحه است.
تفاوت میان پسندیدن نوشته، دوست و صفحه چیست؟
فیس‌بوک این تفاوت را این گونه شرح می‌دهد که لایکِ یک صفحه به معنای آن است که شما با آن مرتبط هستید. وقتی به صفحه‌ای مرتبط می‌شوید، نام آن در نمایه یا پروفایلتان ظاهر خواهد شد و به‌روزرسانی‌های آن صفحه را در خبرمایه خود خواهید دید.
اما وقتی نوشته، عکس یا ویدئوی دوستتان را لایک می‌زنید، در واقع می‌خواهید به سادگی بگویید که از آن خوشتان آمده است بدون آن که پیامی بگذارید.
در ظاهر میان کسی که علاقمندی خود را به سیاستمداری چون آیت‌الله خامنه‌ای با باراک اوباما لایک صفحه‌اش بروز می‌دهد و فردی که با لایک آن صفحه پیگیر موضع‌گیری‌های اوست، هیچ تفاوتی موجود نیست.
همین مسأله درباره سازمان‌ها و کشورها هم صادق است. اگر شما با سیاست‌های کشوری مثل اسرائیل مخالف باشید اما بخواهید از بیانیه‌ها و موضع‌گیری‌های رسمی آن که روی صفحه رسمی فیس‌بوکش منتشر می‌شود، مطلع شوید، یا باید هر روز به آن صفحه سر بزنید یا آن که علی‌رغم میل خود لایکش کنید، یا آن که روی دکمه دیگری که در کنار لایک بالای صفحه قرار دارد، کلیک کرده و گزینه Add to Interest Page را انتخاب کنید و فهرستی برای علاقمندی‌ها تشکیل دهید.
راه نخست نمی‌تواند شما را در لحظه به‌روز نگاه دارد و راه دوم ممکن است با عقیده شخصی شما در تضاد باشد و از راه سوم کمتر کسی باخبر است.
هر چند برداشت‌های متفاوتی از لایک می‌توان داشت اما در نهایت تعداد لایک‌های یک صفحه را میزانی برای سنجش محبوبیت آن در نظر می‌گیرند. به همین علت بسیاری از کسب‌وکارها و شرکت‌ها سعی دارند تا لایک‌های بیشتری جذب کنند. خرید و فروش لایک دیگر امری پنهان نیست و با یک جست‌وجوی ساده می‌توان سایت‌هایی یافت که چنین خدماتی را ارائه می‌دهند.
لایک‌های جعلی بخشی از اشکالات این روش محبوبیت‌سنجی است. فیس‌بوک چندی پیش اقدام به حذف تعدادی از لایک‌ها کرد. علاوه بر آن اخیراً باگ‌هایی (ایرادهای فنی) در فیس‌بوک پیدا شده که به جای کاربران و بدون اطلاعشان لایک می‌زند.
شبکه‌های اجتماعی دیگر
دنبال کردن (Follow)، از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی دیگر است. برای مثال در توییتر اگر علاقمند باشید تا توییت‌های یک فرد، سازمان، کشور یا هر جای دیگری را دنبال کنید، کافی است روی دکمه “فالو” کلیک کنید. این کار به معنای تأیید صاحب آن شناسه نیست.
فیس‌بوک امکانی به نام اشتراک (Subscribe) در نمایه (پروفایل) افراد دارد. شما می‌توانید مشترک به روزرسانی‌های افراد شوید بدون آن که با او ارتباط دوستانه داشته باشید. در حالی که چنین امکانی برای صفحات در قالب افزودن به فهرست علاقمندی‌ها پیش‌بینی شده که از نظرها پنهان است.
به مشکلات بالا باید برداشت‌های متفاوت ناشی از فرهنگ‌های مختلف را هم افزود. برای مثال در کشورهایی چون ایران، کاربران ترجیح می‌دهند در فهرست دوستان یک چهره مشهور قرار بگیرند تا آن که صفحه‌اش را لایک بزنند در حالی رفتار کاربران در کشورهای دیگر ممکن است متفاوت باشد.
یک دکمه کافیست؟
شما نمی‌توانید هم نوشته دوستتان مبنی بر فوت پدرش را لایک کنید و هم حس خود را به ازدواج پسرخاله خود با لایک بروز بدهید. کاربران و کارشناسانی هستند که یک واژه را به تنهایی کافی نمی‌دانند. تاکنون پیشنهادهایی مختلفی چون Dislike، Love، Hate، Want، Read، Listen، Watch، Nice و Plus برای اضافه کردن به لایک داده شده است. گروهی هم روش قدیمی انتخاب چند ستاره از پنج ستاره را پیشنهاد می‌دهند. نکته مشترک در این پیشنهادها این است که معیاری برای جداسازی احساسات از هم باید در نظر گرفته شود.
تعریف شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی به تدریج تغییر می‌کند و مفاهیم تازه‌ای به آنها افزوده یا از آنها کاسته می‌شود. اما چیزی که مسلم است رسانه‌های اجتماعی بر خلاف رسانه‌های جمعی ویژگی دوسویه بودن دارند. یعنی امکان ایجاد و تبادل محتوای تولید‌شده به وسیله کاربران وجود دارد و به همین نسبت کاربران در شکل‌دهی و هدایت آنها به مسیر پیش رو مؤثرند. شاید این آینده شبکه‌های اجتماعی آینده‌ای پر از گزینه‌های مختلف برای بروز احساساتی واقعی‌تر باشد.
بدون دیدگاه! نخستین کسی باشید که دیدگاهی می‌نویسد.