هفتهنامه چلچراغ– خبر چیست؟ این نخستین چیزی است که هر خبرنگار باید آنرا بداند. اولین جملهای که در بیشتر کتابهای آموزش روزنامهنگاری میتوان دید همین پرسش است. بنابراین منطق حکم میکند که اگر کسی جواب آنرا نداند، خبرنگار نامیده نشود.
پاسخ این پرسش البته با در نظر گرفتن استانداردهای مختلفی که در جهان وجود دارد متفاوت است اما در بیشتر آنها میتوان پاسخی شبیه به این را دید: خبر پیامی است که دارای هفت ارزش خبری باشد: دربرگیری، شهرت، برخورد، استثنا، فراوانی ، مجاورت، تازگی. یک جمله معروف در شناختن یک خبر وجود دارد. میگویند اگر سگی انسان را گاز بگیرد، این یک خبر نیست اما اگر انسانی یک سگ را گاز بگیرد حتماً با یک خبر مواجه شدهایم.
اما یک خبرنگار باید بتواند خبر را از شایعه تشخیص دهد. مخاطبان انتظار دارندکه یک رسانه مرز بین شایعه و اطلاعات ثابتشده را مشخص کند. در واقع رسانه با این کار اعتماد مخاطبش را جلب میکند.
باید در نظر داشت که در این میان اشتباه هم ناگزیر است. بسیاری از رسانههای خارجی هم چنین اشتباهاتی میکنند. اما اشتباهات فردی ممکن است باعث شود تا جان عدهای به خطر بیافتد بنابر این یک رسانه تا حد امکان نباید اشاعهدهنده شایعه باشد و در صورت پی بردن به اشتباه سریعاً آنرا تصحیح کند.
اما چنین کنترلهایی در بسیاری از رسانههای ایران انجام نمیگیرد. در حقیقت بلاگرهای جدی ایرانی در بسیاری از مواقع وسواس بیشتری در انتشار یک خبر از خود نشان میدهند. از سویی دیگر برداشت مطالب از وبلاگها و انتشارشان در مطبوعات یا رسانههای دیگر بدون آنکه از منبع اصلی حرفی به میان بیاید، یکی دیگر از معظلات رسانهای ایران است که حاصل عدم حمایت کافی از قانون کپیرایت است.
البته استفاده از مطالب وبلاگها به هیچ وجه کار ناپسندی نیست. بسیاری از روزنامهنگاران نخهای خبری خود را از مطالعه وبلاگها به دست میآورند. در واقع خبرنگار-شهروندها میتوانند منابع بکری برای یافتن سوژههای نو باشند. خبرگزاریهای بزرگ دنیا حتی با سرمایهگذاری و راهاندازی برخی از سایتها چون «صداهای جهانی» هر روز اخبار را از وبلاگهای سراسر جهان نقل میکنند و سوژههایش را در اختیار خبرنگاران قرار میدهند. اما این اخبار هیچگاه تأییدشده محسوب نمیشوند. درباره آنها باید به طور کامل تحقیق شود.
قانون دیگری برای تأیید اخبار موجود است. خبرگزاریهایی چون رویترز و بیبیسی اعتقاد دارند که هر خبر باید حداقل به تأیید دو منبع مستقل و قابل اطمینان برسد یا خبرنگار آن رسانه به طور مستقیم در جریان خبر باشد تا بتوان آنرا منتشر کرد.
چنین مسألهای هم در مرامنامه بسیاری از خبرگزاریهای داخلی موجود است اما عملاً رعایت چندانی نمیشود.
بنابراین به نظر میرسد وضعیت تولید و انتشار خبر در رسانههای ایرانی نیازمند یک بازنگری دقیق است. در غیر این صورت روند اطلاعرسانی مختل شده و اعتماد به اخبار از میان میرود.
بدون دیدگاه! نخستین کسی باشید که دیدگاهی مینویسد.