وقتی واژه «هک» رو می‌شنویم، اولین چیزی که به ذهن هر کسی ممکنه برسه، نفوذ کردن به سایت‌ها و خرابکاریه. اما مفهوم اصلی هک یه چیز دیگه هست. این که در یه وسیله تقییراتی بدیم که بشه ازش استفاده دیگه‌ای کرد. مثلاً می‌شه کنترلر بازی مایکروسافت یعنی کینکت رو هک کنیم تا بشه باهاش مثلاً به عنوان چشم روبات استفاده کرد یا کارهای بانمک دیگه‌ای مثل کارهای توی این ویدئو کرد. اگه علاقمند به چنین پروژه‌هایی هستین، وب‌سایت Make Project رو از دست ندید.
اما افرادی که به هک‌های این چنینی علاقمند هستند دور هم جمع می‌شن و کارگاه‌هایی رو تأسیس می‌کنند که با نام عمومی هکر اسپیس Hacker Space شناخته می‌شن. یک چیزی شبیه به باشگاه یا کارگاه که اعضا با پرداخت حق عضویت هزینه‌های اونجا رو تأمین می‌کنند. در عوض دانش خودشون رو با هم به اشتراک می‌ذارن و به هم کمک می‌کنن تا پروژه‌هاشون رو پیش ببرن. بعضی‌هاشون ممکنه اسپاسنر هم پیدا کنند. اون وقت می‌تونن برنامه‌های آموزشی برای خودشون ترتیب بدن و ابزار آلات آزمایشگاهشون رو ردیف کنند یا اجاره محل رو بپردازند.
ویکی‌پدیا هکر اسپیس رو این طور تعریف می‌کنه:
هکر اسپیس مکانی است حقیقی که عمدتاً غیرانتفاعی و وقف عام شده که گروهی از متخصصان در آن جمع می‌شوند و ایده‌های خود را درباره جدیدترین تحولات تکنولوژی، هک، موضوعات مربوط به امنیت اطلاعات، فناوری اطلاعات و علوم مختلف مبادله می کنند.
توی سفر اخیرم به بوداپست با چند تا از این گروه‌ها آشنا شدم. یکی دو تا گروه این چنینی از چین و تایوان اومده بودند. در کنار چند نفر دیگه از اینکاره‌هاشون که از آمریکا و جاهای دیگه پیداشون شده بود، بازدیدی داشتیم از یکی از این هکراسپیس‌ها به نام Kitchen Budapest یا آشپزخونه بوداپست. دو سه روزی هم در هکر اسپیس Fab Lab روی یکی دو تا پروژه لانمک کار کردیم که تجربه بی‌نظیری بود. بعد هم به یکی دیگه از این کارگاه‌ها که اسمش بود Hacker Space Budapest سر زدیم (این یکی اسمش با مفهوم کارش یکی بود).
کیچن بوداپست فضای کاری خوبی داشت. یه فضای بزرگ در مرکز شهر که خیلی بانمک مبله شده بود. اسپانسرشون هم مجار تلکام بود. پروژه‌هاشون رو می‌تونید اینجا ببینید.
اما فب‌لب فضای کوچک‌تری داشت. این جایی بود که بیشتر وقتم رو گذروندم. بچه‌هاشون خیلی همکاری می‌کردند و کمکشون برای کسی که تجربه‌ای توی حوزه هک وسایل نداره و سال‌هاست که کیت مدار چاپی و خازن و مقاومت و لحیم و خرت و پرت‌های الکترونیک رو کنار گذاشته، ارزشمند بود. می‌شد بچه‌هایی رو دید زیر ۱۸ سال که میان و از فضا و امکانات کارگاه استفاده می‌کنن برای این که روبوت خودشون رو بسازن و توی مسابقات شرکت بدن. تجهیزاتشون هم کم و بیش خوب بود.
اما هکر اسپیس بوداپست جای سومی بود که تقریباً مخروبه بود. یه جای عجیب توی یه ساختمون بسیار قدیمی داغون که پایینش رو تبدیل کرده بودند به بار و دو تا اتاق کوچیک طبقه بالاش رو با برداشتن دیوار یکی کرده بودند و چند تا جوون توش کار می‌کردند. تجهیزاتشون زیاد نیود اما کل خرج اونجا با حق عضویت اعضا و فروش تی‌شرت و چیزهای این طوری در می‌اومد. به نظر می‌اومد بنیانگذارش عقیده‌ای به جذب اسپانسر نداره. تمام ایده‌شون هم این بود که همه کارها باید توسط خودشون انجام بشه. حالا ساخت قفسه باشه یا سیم‌کشی ساحتمون. خلاصه جای عجیبی بود.
بنیادی هم به نام بنیاد هکر اسپیس هست که در واقع یه سازمان خود گردانه که روابطی بین هکر اسپیس‌ها در سراسر جهان ایجاد می‌کنه. می‌تونید فهرست کاملی از این طور فضاها رو اینجا ببینید. اگه یه نگاهی به این فهرست بندازید به دو تا کارگاه توی ایران بر می‌خورید. یکیشون توی تهرانه و یکیشون توی کرج. اما هر چی گشتم اثر دیگه‌ای ازشون پیدا نکردم. متأسفانه دامنه hackerspace.ir بالا نمیاد و چیزی توش نیست تا بفهمیم چه پروژه‌هایی رو قبلاٌ انجام دادند.
اگه از هکر اسپیس‌های ایرانی خبر دارید توی بخش نظرات بنویسید.
پ.ن: محمدرضا کمالی فرد توضیحاتی درباره هکر اسپیس ایران داده که همین پایین در بخش نظرات می‌تونید بخونیدش.
سلام
من عضو تیم اصلی‌ای هستم که دو سال پیش هکر اسپیس ایران رو راه انداخت این صفحه ویکی‌پدیای هکر اسپیس رو هم من نوشتم.
ایده اصلی راه‌اندازی هکر اسپیس تو ایران رو دوستم عبداالله شجادی داد و با همکاری چند تا از دوستان استارت کار رو زدیم. پروژه‌هایی که انجام دادیم اول ویکی تخصصی امنیت اطلاعات بود به اسم هکرپدیا. علاوه بر این وب‌سایتی هم درست کرده بودیم و اطلاعات هکر اسپیس در اون قرار داده می‌شد.
ما یه محیط کارگاهی هم برای هکر اسپیس داشتیم که اون رو بچه‌ها با دست خودشون از پارکینگ خونه دوستمون ساختن. از رنگ کردن دیوارها تا کف‌پوش و برق‌کشی و اینترنت که جایی بود که توش مهم‌ترین چیز خلاقیت بود. جایی که بتونیم بشینیم.
همه چیز توی هکر اسپیس خوب پیش می‌رفت اما خوب متأسفانه به دلایلی که اصلی‌ترینش مسائل مالی بچه‌ها بود، همه رفتن سراغ کارای تجاری و یه سری رفتن عسلویه و یه سری سربازی. مکان هکر اسپیس هم تبدیل شد به شرکت امنیتی فعلی.
ما نتونستیم حمایت مالی برای پروژه‌هامون ایجاد کنیم. با افراد فعال در کار آفرینی هم مشاوره کردیم مثل سایبر پژمان اما خوب نتیجه‌ای نگرفتیم. اما ناامید هم نشدیم. اگر کسی باشه که بتونه کمک کنه در کارها یا حمایت مالی کنه، باز هم می‌تونیم تسک‌ها رو جلو ببریم.
سؤال دیگه‌ای هم داشتید، بپرسید.