توضیح: پنجشنبه برای فیلمبرداری از نوکیا ورلد ۲۰۱۱ با تیم کلیک به محل این همایش رفتیم. متأسفانه فشردگی کار به گونه‌ای بود که شخصاً موفق نشدم در این زمینه گزارشی بنویسم. خوشبختانه دوست دیگری این زحمت رو کشید و مطلبی را که در پیش دارید، در اتیارم قرار داد. نوشته طولانی اما تحلیلی و خواندنی است و از نظر من نکات کلیدی را در آینده نوکیا و سهمش از بازار گوشی‌های همراه مشخص می‌کند.
نگاهی به همایش دنیای نوکیا ۲۰۱۱ در لندن
نویسنده میهمان: هومن کبیری پرویزی
پیشینه
۲۶ اکتبر ۲۰۱۱ برابر با ۴ آبان ۱۳۹۰، بیش از ۹۰۰۰ کارشناس، روزنامه نگار، برنامه‌نویس و متخصص تلفن همراه، در کنار مدیران ارشد و منطقه‌ای نوکیا از سراسر جهان در سالن اصلی مرکز همایش‌های مجموعه عظیم اکسل در کرانه رود تیمز در شرق لندن در انتظار معرفی نخستین محصولات شرکت نوکیا با سیستم عامل ویندوز فون شرکت مایکروسافت در همایش سالانه دنیای نوکیا ۲۰۱۱ (Nokia World 2011) بودند.
این دومین همایش متوالی دنیای نوکیا در لندن بود. همایش دنیای نوکیا، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویداد این شرکت محسوب می‌شود که پیش از این در سپتامبر هر سال برگزار می‌شد ولی امسال با تاخیری یک ماهه برگزار شد.
سال گذشته و در سپتامبر ۲۰۱۰ این مراسم به یکی از جنجالی‌ترین اخبار دنیای فناوری اطلاعات بدل شد. چرا که تنها به فاصله چهار روز تا برگزاری این رویداد هیأت مدیره نوکیا، اولی پکا کلاسوو، مدیر ارشد اجرایی وقت این شرکت و نخستین سخنران مراسم افتتاحیه همایش را از کار برکنار کرد و استفان ایلاپ کانادایی که مدیر بخش سیستم‌های تجاری شرکت مایکروسافت بود را به عنوان نخستین مدیر ارشد اجرایی خارجی (غیرفنلاندی)، در تاریخ این شرکت بجای وی برگزید. (گزارشی از همایش دنیای نوکیا ۲۰۱۰ را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید).
انتصاب ایلاپ، زلزله‌ای در ارکان بزرگ‌ترین تولیدکننده تلفن همراه و پنجمین برند با ارزش جهان ایجاد کرد. به گونه‌ای که یک روز پیش از آغاز همایش، انسی وانجوکی، مدیر بخش تلفن‌های هوشمند این شرکت که خود را جانشین کالاسوو می‌دانست نیز از سمت خود استعفا کرد. هرچند که در همایش حضور یافت و با همان سرو صدای همیشگی گوشی‌های E7 و N8 نوکیا را به حضار معرفی کرد. ایلاپ در دومین روز همایش هم حضور یافت و پس از ذکر جمله‌ای از مدیر پیشین خود، استیو بالمر، بر حمایت نوکیا از برنامه‌نویسان تاکید کرد.
شاید هیچ یک از حضار آن روز در سالن همایش‌های اکسل، کوچک‌ترین احتمالی نمی‌داد که کمتر از شش ماه بعد بالمر و ایلاپ دوشادوش یکدیگر و بار دیگر در لندن خبر از همکاری دو شرکت نوکیا و مایکروسافت، در تولید گوشی‌های مبتنی بر سیستم‌عامل ویندوز فون بدهند(گزارشی در خصوص این نشست را در اینجا می‌توانید مشاهده کنید).
تنها دو روز پیش از این موضوع، استفان ایلاپ در یادداشتی داخلی که به کارکنان این شرکت نوشت، از سیستم‌عامل‌های نوکیا یعنی سیمبین و می‌گو به عنوان «پلت‌فرم‌های سوخته» یاد کرد و به طور تلویحی قصد خود را برای کنار گذاشتن این دو سیستم‌عامل به عنوان سیستم‌عامل اصلی گوشی‌های هوشمند خود، اعلام کرده بود. پس از اعلام توافق نوکیا و مایکروسافت، امتیاز سیستم‌عامل سیمبین به شرکت اکسنچر واگذار شد و به تبع آن چندین هزار نفر از پرسنل نوکیا به این شرکت منتقل و تعداد زیادی هم اخراج شدند.
این اقدام ایلاپ، سیلی از انتقادها را به سوی وی سرازیر کرد. به گونه‌ای که حتی عده‌ای او را اسب تروآی مایکروسافت لقب دادند که برای نابودی نوکیا و آماده‌سازی آن برای تصاحب، توسط مایکروسافت آمده است. عمده این انتقادها به این علت بود که ایلاپ در زمان اعلام سیستم‌عامل‌های سیمبین و می‌گو بعنوان پلت‌فرم‌های سوخته می‌دانست که نوکیا حداقل تا نزدیک به یک سال بعد از آن، امکان تولید گوشی با سیستم‌عامل ویندوزفون را ندارد و ناچار است با سیمبین و می‌گو گوشی تولید کند. اعلام چنین تعبیری از سوی عالی‌ترین مقام شرکت، می‌توانست به وجهه و جایگاه نوکیا صدمه‌ای غیرقابل جبران وارد سازد.
به هر حال هیأت مدیره نوکیا، علی‌رغم تمام فشارها، تصمیم به سکوت گرفت و اقدامات ایلاپ را به نوعی تأیید کرد. این در حالی بود که آخرین گزارش مالی این شرکت برای سه ماهه سوم سال ۲۰۱۱، که تنها چند روز پیش منتشر شده نشان می‌دهد درآمد نوکیا با %۶۰ کاهش مواجه شده و از نظر تعداد تولید گوشی برای نخستین بار و پس از سال‌ها صدرنشینی، در جایگاه سوم تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند قرار گرفته است.
دنیای نوکیا ۲۰۱۱
پس از خواندن پیشینه بحث بهتر است به دنیای نوکیا در سال ۲۰۱۱ و آنچه در این همایش گذشت، بپردازیم. همانگونه که پیش‌تر اشاره شد، دنیای نوکیای امسال با یک ماه تأخیر نسبت به سال‌های پیشین برگزار شد. شاید بتوان دو علت عمده را برای آن برشمرد. نخستین ومهم‌ترین علت شاید سرپوش نهادن بر نتایج ضعیف عملکرد شرکت در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۱ باشد که در گزارش ۲۰ اکتبر اعلام شد. نوکیا با حرکتی هوشمندانه و با جابجایی تاریخ مراسم کوشید با به راه‌اندازی یک جشن باشکوه و به‌کارگیری همه ابزارهای تبلیغاتی و رسانه‌ای، توجه افکار عمومی، رسانه‌ها و سهامداران را ازعملکرد ضعیف شرکت به سوی آینده‌ای امیدبخش منحرف سازد. علت دوم هم شاید خریدن یک ماه زمان بیشتر، برای آماده سازی محصولاتِ مبتنی بر ویندوزفون و عرضه آن به بازارهای جهانی بود.
امیدی برای نوکیا با تکیه بر سکوی(Platform) سوخته!
دنیای نوکیای ۲۰۱۱ با سخنرانی استفان ایلاپ آغاز شد. او که سخنوری مسلط است، سخنان خود را با این موضوع شروع کرد این شرکت قصد دارد تا یک میلیارد نفر دیگر را به فناوری روز تجهیز کند. به تعبیر وی این افراد، جوانان کشورهای در حال توسعه هستند که می‌خواهند نخستین تجربه اینترنتی خود را با تلفن‌های هوشمند آغاز کنند.
هرچند که این سیاست تازه‌ای برای نوکیا نیست و نوکیا سال‌ها است که تمرکز خود را بر بازار کشورهای در حال توسعه به ویژه هندوستان و آمریکای لاتین قرار داده است. اجرای بسیاری از پروژه‌های اصلی این شرکت در سال‌های گذشته مانند نوکیا مانی، که امکان تبادل مالی تنها با داشتن یک تلفن همراه را فراهم می‌آورد، در این کشورها، بیان‌گراین نکته است.
ایلاپ سپس معرفی محصولات را با رونمایی از گوشی‌های سری آشا (Asha) که در زبان هندی به معنی امید است، آغاز کرد. این گوشی‌ها که به تعبیری مرز گوشی‌های هوشمند و ساده را از میان بر می‌دارند، با قیمتی مقرون به صرفه و بین ۶۰ تا ۱۱۵ یورو به بازار عرضه خواهند شد. نکته جالب توجه در این زمینه، تقارن آغاز جشن‌های دیوالی یا جشنواره نور هندوستان، با روز معرفی گوشی‌هایی بود که با نامی هندی نامگذاری شده بودند.
سه گوشی از چهار گوشی سری آشا به صفحه کلید QWERTY کامل مجهز بوده و طیف مناسبی از امکانات گوشی‌های هوشمند را دراختیار کاربران قرار می‌دهند. همه این گوشی‌ها مبتنی بر سری ۴۰ سیمبین هستند. همان سیستم‌عاملی که توسط ایلاپ به پلت‌فرم سوخته تعبیر شده بود و شاید به همین علت باشد که در هیچ یک از بیانیه‌های مطبوعاتی نوکیا برای معرفی این گوشی‌ها، نامی از سیمبین به چشم نمی‌خورد. نوکیا همچنین با همکاری شرکت فنلاندی رویو بازی پرندگان خشمگین را برای این گوشی‌ها آماده کرده است. به هر حال باید گفت که نوکیا با معرفی این گوشی‌ها، با تکیه بر قیمت پایین آنها و تمرکز بر بازار کشورهای در حال توسعه، قصد دارد جایگاه از دست رفته خود را در بازار تلفن‌های هوشمند بازپس گیرد. هرچند چنین سیاستی شاید بتواند سهم بازار نوکیا را در میان‌مدت تقویت کند ولی سود بسیار اندک این گوشی‌ها در بلندمدت، آسیب جدی به سودآوری این شرکت وارد خواهد ساخت.
تابش بارقه‌های نور، بارش برف یا ….؟
ولی مهم‌ترین بخش مراسم بی‌شک معرفی نخستین گوشی مبتنی بر ویندوزفون نوکیا بود. سری لومیای نوکیا شامل دوگوشی لومیا ۷۱۰ و لومیا ۸۰۰ بود که هر دو مبتنی بر ویندوز فون نسخه ۷.۵ یا همان مانگو هستند.
لومیا ۸۰۰ با بدنه‌ای مشابه نوکیا N9 از طراحی منحصربه‌فردی برخوردار است. این گوشی توانمندی‌های یک تلفن هوشمند قدرتمند را با پردازنده ۱.۴ گیگاهرتزی کوآلکام اسنپ دراگون، صفحه نمایش خازنی چندلمسی ۳.۷ اینچی AMOLED، شانزده گیگابایت حافظه داخلی، دارد. علاوه بر آن ۲۵ گیگابایت فضای رایگان سرویس رایانش ابری مایکروسافت یا همان Skydrive هم در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. از همه مهم‌تر قیمت بسیار مناسب ۴۲۰ یورویی، آن را به گزینه‌ای دست‌یافتنی برای بسیاری از کاربران بدل می‌کند. اگر این گوشی به دوربینی قوی‌تر مجهز بود، شاید نمی‌شد نقطه ضعفی برای آن در نظر گرفت.
گوشی لومیا ۷۱۰ نیز یک گوشی هوشمند کامپکت ولی قدرتمند با توانمندی‌های مورد انتظار از یک گوشی هوشمند است. مواردی چون پردازنده ۱.۴ گیگاهرتزی و قیمت مناسب ۲۷۰ یورویی از این نکات مثبت است.
نوکیا علاوه بر این، سرویس‌های Nokia Drive که بهینه شده OVI Map برای گوشی‌های مبتنی بر ویندوزفون است را با امکان مسیریابی وسایل حمل و نقل عمومی، برای بیش از ۴۳۰ شهر جهان فراهم ساخته است. Nokia Music که امکان دریافت کانال‌های موسیقی محلی و بین‌المللی را برای کاربران فراهم می‌سازد، هم مورد دیگری است که معرفی شد.
استفان ایلاپ در معرفی گوشی‌های سری لومیا آنها را «نخستین تلفن‌های ویندوزفون واقعی» نامید. هرچند که مجموعه امکانات و توانمندی‌های معرفی‌شده در این گوشی‌ها تفاوت چندانی با سایر گوشی‌های مبتنی بر ویندوزفون سایر شرکت‌ها ندارند. به عنوان مثال گوشی HTC Titan حتی پردازنده‌ای قدرتمندتر و نمایشگری بزرگ‌تر از Lumia 800 دارد.
صرف نظر از این که نوکیا چه بختی برای شکست دادن رقبایی مانند سامسونگ و HTC دارد که گوشی‌های مبتنی بر ویندوزفون تولید می‌کنند، این شرکت باید با رقبایی به مراتب قدرتمندتر مانند آی‌فون اپل و تلفن‌های هوشمند مبتنی بر آندروید دست و پنجه نرم کند. حتی در صورتی که فرض کنیم این شرکت تمامی رقبای سازنده گوشی‌های ویندوزفونی را شکست داده و همه سهم بازار ویندوزفون جهان را در اختیار بگیرد، این سهم بر اساس آخرین گزارش تحلیل بازار شرکت گارتنر، تنها ۱.۶% از تلفن‌های هوشمند جهان است. در حالی که سهم بازار آندروید ۴۳.۴% و سهم بازار iOS شرکت اپل ۱۸.۲% است و البته سهم بازار سیمبین که زمانی پرطرفدارترین سیستم‌عامل تلفن‌های هوشمند بود ۲۲.۱% است که از سهم بازار آی‌فون هم بیشتر است.
نکته جالب توجه بعدی، در معرفی گوشی‌های جدید نوکیا، برگردان نام سری لومیا بود. استفان ایلاپ، لفظ Lumia را به «روشنایی» ترجمه کرد. برخی از سایت‌های اینترنتی نیز Lumia را عبارتی لاتین به معنای روشنایی دانستند. در هر حال Lumia علاوه برمعنی یاد شده توسط ایلاپ، در زبان فنلاندی به معنای برف یا بارش برف نیز هست ولی ترجمه اسپانیولی این نام چندان خوب نیست! نام لومیا در زبان اسپانیولی یعنی «روسپی» و به نظر می‌رسد فشار بیش از حد و تلاش برای عرضه هرچه سریع‌تر محصولات، نوکیا را از کاوش و بررسی کافی برای نامگذاری محصولات تازه‌اش باز داشته است. این امر می‌تواند باعث کاهش فروش دو گوشی این سری، در بازارهای کشورهای اسپانیولی زبان باشد.
آخرین فرصت
به نظر می‌رسد این آخرین فرصت استفان ایلاپ برای اثبات درستی تصمیم خطیری بود که تا اینجا منجر به اخراج چند هزار نفر از کارکنان این شرکت، کاهش ۶۰ درصدی درآمد و نزول ۱۵ درصدی ارزش برند این شرکت،شده است. در صورتی که گوشی‌های مبتنی بر ویندوزفون نوکیا نتوانند در رقابت با آندروید و iOS موفق شوند و از آن مهم‌تر سود فروش محصولات جدید با قیمت اندکی که دارند نتواند سهامداران خشمگین نوکیا را خشنود سازد، ایلاپ روز بسیار دشواری را در مجمع سالانه سهامداران نوکیا در پیش خواهد داشت که در مه ۲۰۱۲ در هلسینکی برگزار خواهد شد و در این صورت ممکن است امکان دیدن مجدد خورشید نیمه‌شب هلسینکی را برای همیشه از دست بدهد!
واقعاً لذت بردم از این مطلب کامل و دقیق. فقط نیما جان اگه امکانش هست یه گذارش از کارهای و مدل‌های LG mobile برامون جمع کن… ممنون از تمامی مطالب زیبایت.