این مطلب احتمالاً کمی طولانی‌تر از یک نوشته وبلاگی است. در عین حال گمان می‌کنم پرداختن به موضوعی به اسم فیلترینگ که اخیراً مسؤولانی برای پاسخگویی پیدا کرده است، آن قدر مهم باشد که این نوشته را تا آخر بخوانیم و درباره‌اش بحث کنیم.
نرم‌افزار فیلترینگ هوشمندی که این روزها سایت‌ها را مسدود می‌کند در درون خود روبات‌های نرم‌افزاری دارد که ملاک‌های جالبی را برای انسداد ارائه می‌دهند.
در همین زمینه کارشناس فنی شرکت ارتباطات نوین در گفتگو با خبرگزاری مهر گفته است [+]: «لینک دادن به سایت‌های ممنوع موجب فیلترینگ می‌شود». حمید پرویزی گفت: «در برخی موارد حتی وجود یک لینک هم ممکن است دردسرساز باشد و موجب مسدود شدن سایتی شود. به این ترتیب افراد باید در قبال لینک‌هایی که قرار می‌دهند جوابگو باشند».
این کارشناس به مردم توصیه کرد: صاحبان سایت‌ها و وبلاگ‌ها نباید به سایت‌هایی که قبلا فیلتر شده‌اند لینک بدهند.
واقعاً چرا مردم نباید بتوانند به سایت‌هایی که قبلاً فیلتر شده است لینک بدهند؟
آقای پرویزی جواب می‌دهد: «مردم می‌پرسند چرا نباید این کار را بکنند و می‌گویند چه اهمیتی دارد که به سایتی که فیلتر شده است لینک بدهند، در حالی که باید بدانند ما از تکنیک فنی خاصی در تشخیص سایت‌های غیراخلاقی و آن سایت‌هایی که باید بسته شوند استفاده می‌کنیم».
او در ادامه شیوه فیلترینگ را توضیح می‌دهند در حالی که هنوز به سؤال فوق پاسخی نداده‌اند.
شیوه فیلترینگ ربات‌ها
«مثلاً ربات فیلترینگ سایتی را می‌خواند و کلمات غیراخلاقی را که در آن وجود دارد گرید (طبقه‌بندی) می‌کند. در این میان به خاطر شباهت لفظی هم ممکن است برخی کلمات مانند «پلاستیک» هم علامت‌گذاری شود. این سری کلمات اگر از یک حدی در سایت بیشتر باشد آن سایت علامت‌گذاری می‌شود. اگر کلمات مورد نظر ربات فیلترینگ در زیر تصاویر و یا عنوان مطالب وجود داشته باشد با تکنیک‌هایی که این ربات دارد شناسایی می‌شود. این سایت پنجاه درصد نمره منفی کسب می‌کند؛ البته بلوکه نمی‌شود بلکه علامت گذاری می‌شود. در اینجا ما مرحله سنجشی داریم که طی آن لینک‌های داده شده به سایت‌های فیلتر شده را بررسی می‌کنیم که این کار هم از سوی ربات صورت می‌گیرد. وقتی سایتی مریض باشد به سایت‌های مشابه خود لینک می‌دهد و ربات بعد از خواندن این لینک‌ها سایت را مسدود می‌کند. ما از این طریق تشخیص می‌دهیم چه سایتی مسأله‌دار است. از طرفی دیگر مردم وارد سایت‌هایی که اعلام می‌کند حاوی مطالب برای مخاطب «+۱۸» است نمی‌شوند. ما از این طریق می‌خواهیم مشترک خانگی را که در اینترنت دچار سردرگمی می‌شود از این مشکلات رها کنیم».
برای چنین روشی احتمال اشتباه‌های زیادی هست. در واقع مشکل در شیوه نگرش به سایت‌هاست. این که اگر سایتی به سایتی که قبلاً فیلتر شده و به نظر دوستان «مریض» می‌رسد، خودش هم مریض است، بدترین شیوه نگرش به ارتباط میان سایت‌ها است. درست شبیه به این است که بگوییم هر فردی که دوستی مبتلا به ویروس ایدز دارد، خودش هم ایدز دارد! ضمن آن که مورد قبول نخواهد بود اگر تمام سایت‌های فیلترشده را سایت‌های +۱۸ بدانیم. چه بسیار سایت‌ها و وبلاگ‌ها که به دلایلی دیگر فیلتر شده‌اند و حالا لینک دادن به نوشته‌ای از آنها حتی اگر به منظور انتقاد باشد، باعث مسدود شدن سایت ما شود. از طرف دیگر این شیوه باعث خواهد شد تا عده‌ای به خاطر جلوگیری از فیلترینگ، در لینک‌های مورد علاقه خود تغییر به وجود بیاورند و این یعنی اعمال نظر در سلیقه افراد جامعه و نوعی دخالت در حریم خصوصی آنها.
البته ادامه سخنان آقای پرویزی هم قابل تأمل است. او با پذیرش این نکته که درصد خطای این سیستم بسیار بالاست افزود: «برای قضاوت در مورد این سیستم باید از دید ماشین نگاه کنید. اگر هر کس دیگری هم مسؤول فیلترینگ شود ممکن است خطاهای خود را داشته باشد. افراد متخصصی در مورد این روش نظر داده‌اند. ما حتی اگر از آن طرف دنیا هم کسانی را برای این کار به ایران بیاوریم همین مشکلات را خواهیم داشت. این بالاترین حدی است که دانش فیلترینگ به آن رسیده است و شاید اگر گروه دیگری این کار را انجام دهد با روش دیگری عمل کند».
نکته این جا است که ماشین خود فکر نمی‌کند. این انسان‌ها هستند که به او یاد می‌دهند چگونه فکر کند. بنابر این قضاوت درباره عملکرد یک ماشین به قضاوت درباره عملکرد اندیشه‌ای که پشت سازنده آن بوده منجر خواهد شد. و نکته قابل تأمل دیگر استفاده از واژه «دانش فیلترینگ» است که بدون هیچ شرحی باید تولد این واژه را در فرهنگ لغات اینترنت تبریک گفت. البته ایشان در توضیح می‌گویند که ما تنها مجری سیاست‌ها هستیم. البته این کار ایرادهای زیادی دارد. زمانی که این کار را به ما سپردند حجم کار ما تا این اندازه نبود و ما ناچار از این هستیم که کار را به صورت مکانیزه انجام دهیم.
البته کارشناس فنی شرکت ارتباطات نوین با ارائه پیشنهاد به مردم، گفت: «اگر می‌خواهید به سایتی که قبلاً فیلتر شده است لینک بدهید آدرس صفحه مورد نظر را بعد از اسلش ( / ) قرار دهید». که ما چیزی از این روش نفهمیدیم!
یک وعده مثبت
البته در تمام این حرف‌ها تنها یک وعده‌ای مثبت به چشم می‌خورد. آقای پرویزی می‌گوید: «فیلترینگ اشتباه را اطلاع دهید تا پیگیری کنیم». حالا حداقل کاربران می‌دانند که موضوع فیلترینگ قابل پیگیری است. اما بحث‌های حقوقی مثل رفع فیلتر، ادعای خسارت در صورت فیلترینگ اشتباه و مواردی از این قبیل هنوز نامعلوم و نامشخص است. خبر بعدی هم یک نکته مثبت در خود دارد: «سامانه اطلاع‌رسانی فیلترینگ به زودی راه‌اندازی می‌شود» [+]. طبق این خبر محمد تشکری (کارشناس دفتر فیلترینگ شرکت مخابرات ایران)، می‌گوید که در تدارک طراحی پایگاهی برای اطلاع‌رسانی هستند تا از طریق آن اطلاعات مربوط به سایت‌های فیلترشده و سایت‌هایی که در مرز مسدود شدن قرار گرفته‌اند، اعلام شود. سایت‌ها و پایگاه‌هایی که از نظر کارشناسان این دفتر نمره منفی گرفته‌اند در این فهرست قرار خواهند گرفت و پس از آن فیلتر خواهند شد.
نکته مثبت در راه‌اندازی چنین سایتی این است که صاحبان وبلاگ‌ها و سایت‌ها ناگهان با صفحه مسدود روبه‌رو نخواهند شد و قبل از فیلترینگ، هشدار لازم را خواهند دید. البته شمکل لینک به سایت‌های غیرمجاز همچنان باقی است. محمد تشکری این نکته را یادآوری می‌کند: «کاربران اینترنت می‌توانند با مراجعه به این پایگاه، به طور روزآمد از آخرین اطلاعات مربوط به سایت‌های فیلترشده اطلاع پیدا کنند تا از این پس در وبلاگ یا سایت خود به این پایگاه‌های غیرمجاز لینک ندهند».
امکان رفع فیلتر
این کارشناس در ادامه وعده می‌دهد: «سایت‌های فیلترشده اگر مواردی را که گفته می‌شود رعایت کرده و نسبت به رفع ایراد موجود اقدام کنند، ظرف مدت ۷۲ ساعت از لیست فیلترینگ خارج خواهند شد. در مورد سایت‌هایی که به اشتباه فیلتر شده است نیز ما ظرف مدت ۴۸ ساعت اقدام خواهیم کرد».
پرسش: واقعاً قرار است دلیل مسدود شدن تمام سایت‌ها را بنویسند؟ مثلاً درباره بلاک شدن سایت فارسی بی‌بی‌سی چه چیزی قرار است نوشته شود؟
این تیکه آخر رو دروغ می‌گه مثه …
لا اله ال الله
نیمه شب بود و غمی تازه نفس؛ / ره خوابم زد و ماندم بیدار. / ریخت از پرتو لرزنده شمع / سایه دسته گلی بر دیوار / همه گل بود ولی روح نداشت / سایه ای مضطرب و لرزان بود / چهره ای سرد وغم انگیز وسیاه / گوئیا مرده سرگردان بود! / شمع خاموش شد از تندی باد / اثر از سایه به دیوار نماند! / کس نپرسید کجا رفت؛ که بود / که دمی چند درین جا گذراند! / این منم خسته درین کلبه تنگ / جسم درمانده ام از روح جداست / من اگر سایه خویشم ، یارب / روح آواره من کیست؛کجاست؟ = فریدون مشیری
نیما: توجه شما را به ادامه برنامه جلب می‌کنم.
ماشاا… آقایان ید طولایی در ثبت کلمات و واژه‌های جدید دارند! برای سایت‌هایی مثل بی‌بی‌سی هم یک چیزی درست می‌کنند. مثلا ببین هر کسی که جرم خاصی نمی‌توانند بهش نسبت بدهند می‌گویند که جرمش “اقدام علیه امنیت ملی” بوده یا جدیداً می‌گویند “اقدام به براندازی نرم”! یا قبل‌ترها ــ خصوصاً روزنامه‌نگاران و قبل از جاسوس خواندنشان ــ “تشویش اذهان عمومی”!
موفق باشی!
خیلی عالی بود. لذت بردیم. حالا خودت هیلتر نشی. به امید اینترنت بدون دردسر.
حتی صحبت از فیلتر، باعث فیلتر می‌شه!
اون وقت می‌خواهیم صحبت از آی‌تی در این کشور بکنیم.
به خدا مسخره است.
همش تقصیر خودمونه که دست رو دست گذاشتیم و هیچ کاری نمی‌کنیم . این جوری که نمی‌شه. خودمون هم می‌دونیم نمی‌شه کلاً فیلترینگ رو حذف کرد اما شاید بشه یک جورایی وارد مذاکره شد و روش‌های دیگری رو برای پیدا کردن این گونه سایت‌ها پیشنهاد داد.
مثلاً یک سایت یا تولبار درست بشه که کاربران اون رو نصب کنند بعد به هر سایتی که از نظر اخلاقی مشکل داره برخوردیم با استفاده از اون تولبار یا سایت اون سایت رو مارک بزنیم بعد مثلاً اگر تعداد رأی‌های اون سایت از یک عدد مشخصی گذشت بره برای تشخیص فیلترینگ.
نیما: من فکر می‌کنم این راه‌ها باعث نمی‌شه که دولت به نظر کاربران اهمیت بده. از طرفی این کار می‌تونه باعث بشه دشمنی‌های پنهان بین کاربران و بلاگرها تبدیل به کمک به دولت برای فیلترینگ بشه. من کلا با فیلترینگ مخالفم مگر درباره سایت‌های سوءاستفاده از کودکان.
آخه چرا تضعیف می‌کنی؟؟ مگه خودت سایت و وبلاگ نداری؟!
یه چند وقتی پیش بود، فکر می‌کنم که تو ترکیه سایت یوتیوب (یه سایت اجنبی توی کشور ترکیه) رو به دلیل قرار گرفتن چند تا ویدئوی توهین‌آمیز در مورد کمال آتاتورک بسته بودن، یه سری تصویر منتشر شده بود از صفحه‌ی اعلام مسدود شدن توی ترکیه، اگه تو اون صفحه دقت می‌کردید می‌دیدید که مشخصات حکم قضایی‌ای رو که بر طبق اون این «سایت خاص» فیلتر شده نوشتن. این وضعیت کشوریه که خیلی‌ها اعتقاد دارن به دلیل سلطه‌ی نظامی‌ها و رفتاری که تو این سال‌ها با کردها شده چندان دموکراسی درش استوار نیست. اینو مقایسه کنید با فیلترینگ بی‌حساب و کتاب و فله‌ای سایت‌ها تو کشور ما. آقا کی می‌گه فیلترینگ نباشه؟! باشه، ولی خوب دیگه انقدر هم هر کی هر کی و بی‌قانون نباشه.
مسأله‌ی کشور ما مسآله‌ی نرم‌افزار نیست، مسأله‌ی «دید»ه. مسأله‌ی اینه که کوتاه‌فکری و کج‌فهمی انقدر بین مسؤول‌های رده بالای ما شایعه که خیلی وقت‌ها برای نقد کردن فقط کافیه حرف‌هاشون رو به عینه نقل مجدد کنیم. مثلاً من یه بار این کار رو کردم:
http://www.gozir.com/1385/11/06/ictnews/
مسأله‌ی اینه که یه کارشناس (و نه مسؤول دستگاه قضایی) میاد برای سیستم فیلترینگ قانون تعیین می‌کنه. یکی نیست به این حاج آقا بگه که اگه قراره حکم فیلتر شدن سایت‌ها رو یه روبات بده دستگاه قضایی و تشکیلاتی که تا حالا حکم بستن سایت‌ها رو می‌دادن تا حالا چیکاره بودن؟ اگه تایپ چهار تا نامه و مهر زدن پاشون انقدر زحمت داشت، خوب می‌دادیدش دست پیمانکار، خرجش هم از نرم‌افزار فیلترینگ خیلی کمتر می‌شد 😉
ببخشید که طولانی شد …
حسن، وبلاگت با www در کرمان فیلتر شده حسن! خطرناکه حسن!
در ضمن منم موافقم که طرحه چرتیه حسن، ولی یکی از دامنه‌های وبلاگ منو که پارسال اشتباهی فیلتر شده بود، ظرف مدت ۲۴ ساعت باز کردن حسن! که من از اون روز غافلگیر شدم حسن! چون تا حالا هرچی ازم فیلتر می‌شد دیگه باز نمی‌شد حسن ولی این دفعه داستان فرق می‌کنه حسن!
مثله اینکه چرتی و زرتی پرتی فیلتر می‌کنن حسن، بعد هم اگر بری آثار جرمو پاک کنی باز می‌کنن حسن!!!!!
ببینید چیزی که کاملا مشخصه اینه که دولت نه به فکر ملته نه به فکر جوون‌ها نه به فکر حمایت از کودکان و نه …
اون‌ها فقط یه هدف دارن و اون هم خفه کردن هر گونه اعتراضی نسبت به خودشونه. جالبه اسلام رو هم بازیچه قرار دادن و خودشونو مسلمون می‌دونن و مدافع اسلام. هیچ جای اسلام نگفته که انتقاد نباشه و هر کی انتقاد کرد خفش کنید. می‌گن شاه چند بار مردمو به گلوله بست. خودشون چی؟ کسی جرأت داره حرف بزنه؟ هر جا سر و صدایی بشه سریع می‌گن اینا اراذل و اوباشن و سر همشونو می‌کنن زیر آب.
تا کی باید تحمل کنیم؟
البته یه موضوع دیگه هم هست.حضرت علی می‌گه: هر قومی حکومتی رو داره که شایسته اونه. حتماً این حکومت هم شایسته ماست.
مثل اینکه یه فیلتر اختصاصی برای این صفحه گذاشتند!
نه حسن، فقط لینک دادن خطرناک نیست حسن! بحث در مورد فیلتر هم خطرناکه حسن!
فکر کن نشستن دونه دونه بررسی کنن و پیگیری!! خنده داره / مطلبت بی‌نقص بود.