بی‌بی‌سی– آخرین آمارها نشان می‌دهد که حدود ۷۵% از مردم افغانستان بی‌سواد هستند. این معضل باعث شده است تا خیلی از نهادها و سازمان‌ها به فکر حل این مشکل بیفتند و فناوری‌های نو را به‌کار بگیرند.
امروزه دستگاه‌های همراه چون تبلت و لپ‌تاپ به لوازم کمک‌آموزشی مهم تبدیل شده‌اند.
در همین راستا وزارت معارف افغانستان تا به حال پنج هزار لپ‌تاپ را در قالب پروژه «یک لپ‌تاپ برای هر کودک» در مدارس کابل و برخی شهرهای دیگر توزیع کرده و در آینده نزدیک تبلت‌های ارزان هندی «عکاش» را هم به این مجموعه اضافه خواهد کرد.
اما شاید باورش کمی سخت باشد که بدانیم برای حل چنین مشکلاتی، نیاز به ابزارک‌های پیچیده و گران نیست. یک گوشی موبایل معمولی که در دسترس همگان است، می‌تواند به یک بی‌سواد خواندن و نوشتن بیاموزد.
از همین رو پروژه «استاد موبایل» با حمایت مالی وزارت امور خارجه آمریکا ارائه شده است. شرکت پیوستون، متولی این پروژه در افغانستان، مجموعه دروس دری و پشتو را برای نصب روی گوشی‌های معمولی تهیه و آماده کرده است.
مایک داوسن، مدیر “استاد موبایل” معتقد است حتی بهای لپ‌تاپ‌های «یک لپ‌تاپ برای هر کودک» هم با استانداردهای افغانستان گران محسوب می‌شوند. به همین علت او ایده استاد موبایل را به شکل یک تجربه آموزشی ارائه کرده است که دربرگیرنده صدا، ویدئو، آزمون و بازی روی گوشی‌های زیر ۴۰ دلار می‌شود.
ارزانی این گوشی‌ها باعث شده بسیاری گمان کنند که آنها قابلیت کمی دارند. در حالی که آقای داوسن معتقد است تلفن‌های این‌چنینی که نسخه میکروی سکوی جاوا را پشتیبانی می‌کنند، تقریبا همه قابلیت‌های کامپیوترهای سال ۱۹۹۷ را دارند. این رده از کامپیوترها می‌توانستند اطلاعات را در خود ذخیره و پردازش کرده، برنامه و بازی اجرا کنند و به اینترنت وصل شوند. هر چند این برنامه‌ها باید کوچک باشند اما همه آن کارها با چنین گوشی‌هایی هم امکان‌پذیر است.
اما بی‌سوادی تنها مشکل مردم عادی نیست. چندین هزار نفر از نیروی ۱۵۰ هزار نفری پلیس افغانستان بی‌سواد یا کم‌سوادند.
با تایید این روش آموزشی از سوی وزارت معارف، راه برای توزیع این تلفن‌ها در بین نیروهای پلیس هموار شد.
رعنا حمیدزاده، مدیر عمومی حقوق بشر نیروی پلیس کابل درباره توزیع این موبایل‌ها بین نیروهای پلیس زن می‌گوید: «اکثرا سربازان زن بی‌سواد هستند به همین علت این گوشی‌ها را بیشتر بین این دسته توزیع کردیم. آنها علاقمندی زیادی نشان دادند و سربازانی که باسواد شدند، درجه گرفتند.»
از نظر خانم حمیدزاده نیروهایی که یک دوره کامل از دروس روی این گوشی‌ها را به پایان رسانده‌اند، حالا نه تنها می‌توانند بخوانند و جملات ساده را بنویسند، کارآمدتر هم شده‌اند.
آقای داوسن این دوره‌ها را بر برنامه درسی وزارت معارف افغانستان منطبق می‌داند و می‌گوید: «این مجموعه دروس دانش‌آموز را از نظر خواندن، نوشتن و ریاضیات، از میزان سواد صفر به سطح سوم ابتدایی می‌رساند.»
نقش ارتباطات انسانی و تاثیرات متقابلی که آموزش جمعی بر امر یادگیری در فرد دارد، قابل انکار نیست و این روش قرار نیست جایگزین آموزگاران شود. با این حال در کشوری که معلم و استاد به اندازه کافی نیست، مدیران و علاقمندان می‌توانند به کمک برنامه‌هایی چون استاد موبایل، به امر آموزش، خارج از محیط‌های آموزشی بپردازند.
استاد متن‌باز
استاد موبایل از ابتدا به عنوان پروژه‌ای متن‌باز یا Open Source طراحی و آماده شد و حالا علاوه بر گوشی‌های معمولی، اپلیکیشن اندروید آن برای گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها در دسترس است و نسخه آی‌اواس آن هم به زودی آماده خواهد شد. به این ترتیب در هر سکویی قابل استفاده خواهد بود و هر کسی می‌تواند از این روش برای آماده‌سازی دوره آموزشی مورد نظرش، در هر زمینه و موضوع و به هر زبانی استفاده کند.
آقای داوسن می‌گوید: « من اخیرا به زامبیا رفته بودم و عده‌ای را در آنجا آموزش دادم. حالا آنها در حال استفاده از همین نرم‌افزار و سامانه برای ساخت دوره‌های آموزشی، به هفت زبان محلی آنجا استفاده می‌کنند».
او معتقد است فناوری آموزشی، به جای آن که بر دستگاه‌های پیشرفته و گران‌قیمت متمرکز باشد، باید بر محتوا تکیه کند و مردم باید بتوانند با هر دستگاهی که بخواهند، آموزش ببینند.
اما به رغم ارزان بودن این فناوری و موفقیتش در دوره آزمایشی، تا کنون مجموعا کمتر از ۳۰۰ گوشی مجهز به استاد موبایل و درس‌های سوادآموزی بین بی‌سوادان توزیع شده است.
در این میان یک پرسش بیش از همه به چشم می‌آید که آیا با نزدیک شدن موعد خروج نیروهای خارجی از افغانستان و مبهم بودن آینده سیاسی کشور، انگیزه و ریسک‌پذیری در زمینه پروژه‌هایی از این دست کمتر خواهد شد یا چنین سامانه‌هایی می‌توانند به طور مستقل و بدون استفاده از کمک‌های خارجی به حیات خود ادامه دهند؟
بدون دیدگاه! نخستین کسی باشید که دیدگاهی می‌نویسد.