بی‌بی‌سی– استفاده از فناوری‌های ساده با روش‌هایی خلاقانه، تخصص و درمان را به اقصی نقاط افغانستان رسانده است.
بیش از نیمی از مساحت افغانستان را کوهستان تشکیل می‌دهد و موانع طبیعی یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای دسترسی به نقاط مختلف این کشور به حساب می‌آید.
مشکلات امنیتی هم رفت و آمد را در این کشور که با کمبود جاده مواجه است، سخت‌تر و خطرناک‌تر می کند.
این معضل، شاید بیش از هر زمان دیگر، وقتی چهره مخوف خود را نشان می‌دهد که شهروندانی با بیماری‌های قابل علاج، به علت عدم دسترسی به پزشک متخصص، یکی از اعضای بدن یا حتی جان خود را از دست می‌دهند.
اینجاست که پای فناوری به میان می‌آید، تا یک بار دیگر مفهوم زمان و مکان را تغییر دهد.
انستیتو طبی فرانسه برای اطفال که توسط دانشگاه آقاخان از زیرمجموعه های شبکه توسعه آقاخان، اداره می‌شود، چند سالی است که از طریق ارتباط اینترنتی و نرم‌افزارهای ساده “حضور از دور” یا Telepresence و گاه حتی Skype و ooVoo، سعی دارد کمبود پزشک متخصص در آبادی های دوردست را جبران کند.
عزیز جان، رئیس عمومی انستیتو طبی فرانسه برای اطفال می‌گوید: “فلسفه این بیمارستان این است که با توسعه فعالیتش، به یک مرکز بهداشتی گسترده در منطقه آسیای مرکزی تبدیل شود. جایی که بتوانیم روی بهبود سلامتی مردم و تربیت متخصص برای افغانستان کار کنیم. ما با انواع فناوری‌های پیشرفته، می‌توانیم دسترسی مناسب به خدمات بهداشتی در افغانستان را تضمین کنیم”.
در سال ۲۰۰۶ به پیشنهاد و همیاری شرکت مخابراتی روشن، ارتباطی اینترنتی با چند بیمارستان محلی برقرار و دسترسی به خدمات پزشکی تخصصی برای ساکنان آن مناطق فراهم شد.
در روش معاینه از دور، پزشک متخصص در یک طرف و بیمار، همراه با پزشک عمومی در طرف دیگر با استفاده از یک نرم‌افزار، به‌صورت ویدیویی یکدیگر را می‌بینند و معاینه پزشکی توسط پزشک متخصص و با کمک پزشک همراه مریض انجام می‌شود.
دکتر نعیم احمدیار، پزشک عمومی بیمارستان بامیان استفاده از این روش را مفید می‌داند و می‌گوید: «مردم نمی‌توانند به کابل بروند. چون راه دور است و مردم هم فقیرند و توانایی پرداخت کرایه خودرو را ندارند. بنابراین اکثر مردم ناچارند مثلا به شکسته‌بند مراجعه کنند. ما اختلالات خیلی خطرناکی از کار شکسته‌بندها را دیده‌ایم. با روش پزشکی از دور، مشکلات ما تا اندازه‌ای حل شده است. با این حال آن دسته از بیمارانی که نیاز به کارهای عملی و جراحی دارند را ناچاریم به کابل بفرستیم».
این مرکز تنها جایی نیست که از این روش استفاده می‌کند. شرکت فناوری MiDS هم در حال آزمایش و راه‌اندازی سیستم مشابهی است تا ارتباط بیماران در افغانستان را با بخش پزشکی از دور بیمارستان آپولو در هند فراهم کند. این بیمارستان بیش از ۱۵ سال است در این زمینه سابقه دارد.
رادیولوژی از دور
کی دیگر از امکاناتی که فناوری در اختیار انستیتوی طبی فرانسه برای اطفال گذاشته، تله‌رادیولوژی یا رادیولوژی از دور است.
تصاویر رادیولوژی از ۴ شفاخانه محلی یعنی قندهار، بامیان، فیض‌آباد بدخشان افغانستان و بدخشان تاجیکستان برای بررسی بیشتر به انستیتو طبی فرانسه برای اطفال فرستاده می‌شوند.
تصاویر رادیولوژی هم با روش ارتباط از دور Store and forward فرستاده می‌شوند. در این روش، ابتدا تصاویر حجیم در یک ایستگاه میانی ذخیره و بعدا به مقصد ارسال می‌شوند.
بعد از دریافت تصاویر، آنها را با دقت بررسی کرده و نظر کارشناسی را به مبدا برمی‌گردانند. اگر نیاز به نظر پزشک دیگری باشد، این تصاویر به بیمارستان دانشگاه آقاخان در کراچی پاکستان فرستاده خواهند شد.
پزشکان متخصص از این طریق روزانه ده‌ها نفر را معاینه و معالجه می‌کنند، اما هنوز کمبودهایی وجود دارد.
عزت‌الله فیض، پزشک متخصص ارتوپدی می‌گوید: «درمانگاه‌ها معمولا دستگاه‌های رادیوگرافی خوبی ندارند و عکس‌هایی که در آنجا گرفته می‌شود کیفیت درستی ندارد. از طرفی اگر دکترهایی که آن جا هستند بتوانند برای مدتی به اینجا بیایند و در بخش ارتوپدی آموزش ببینند، بسیار بهتر خواهد شد».
برای بررسی نتایج آزمایش‌های پزشکی هم از روش مشابه و چه بسا ساده‌تری استفاده می‌شود.
دکتر طریق محمود طریق، پزشک آسیب‌شناس می‌گوید: «این فناوری خیلی ساده است و به نام Static Telepathology یا آسیب‌شناسی از دور ایستا شناخته می‌شود. در این روش، فرد می‌تواند از فاصله دور، روی سامانه، تصاویر را بارگذاری و ذخیره کرده و وقتی که برایش راحت‌تر است، آنها را بفرستد. ما هم می‌توانیم آن تصاویر را دریافت کنیم و نظر کارشناسی دهیم. خوبی این فناوری این است که ما می‌توانیم گوشی‌های هوشمند خود را در هر جای دنیا استفاده کرده و مشاوره دهیم. بنابراین، شیوه‌ای بسیار ساده و ارزان است».
تربیت متخصص از دور
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در کشوری چون افغانستان کمبود نیروی متخصص است. ساخت بیمارستان کار چندان سختی نیست، اما رسیدگی به بیماران و دنبال کردن روند درمان نیازمند پزشکان، پرستاران و متخصصانی است که کمبودشان به‌شدت در این کشور بحران‌زده به چشم می‌خورد.
همین موضوع، انگیزه‌ای شده تا مسئولان این بیمارستان با برگزاری کلاس‌های آموزشی، نیروهای مورد نیاز خود را تامین کنند.
اینجا هم ای‌لرنینگ یا آموزش راه دور به مدد فناوری‌های ارتباطی، راه حلی آسان و ارزان را در اختیارشان می‌گذارد.
اما استفاده از فناوری‌های ارتباطی به اینجا ختم نمی‌شود. بیماران می‌توانند با استفاده از سامانه ای‌ریپورت یا گزارش الکترونیک این بیمارستان، به نتیجه آزمایش‌های خود دسترسی داشته باشند.
عزیز جان می‌گوید: «ما در حال مذاکره با وزارت صحت عامه افغانستان هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که بعد از ارتباط میان همه بیمارستان‌ها توسط فیبر نوری، بتوانیم این خدمات را به همه بیمارستان‌های افغانستان ارائه دهیم. این تنها راهکار موجود در افغانستان است. ما به اندازه کافی متخصص پزشکی نداریم. بنابراین همین روش مشاوره و درمان از راه دور می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند».
تا کنون بیش از ۱۰ هزار بیمار به دست پزشکان متخصص و توسط فناوری “پزشکی از دور” مورد معالجه قرار گرفته‌اند و این فناوری می‌تواند جان بسیاری دیگر را، هم در افغانستان و هم در کشورها یا مناطقی با شرایط مشابه، نجات دهد.
بدون دیدگاه! نخستین کسی باشید که دیدگاهی می‌نویسد.